Mặt bích là bộ phận quan trọng không thể thiếu trong hệ thống đường ống công nghiệp. Vậy mặt bích là gì? Cấu tạo mặt bích như thế nào? Gồm có những loại nào? Hiểu rõ về mặt bích giúp bạn chọn được sản phẩm phù hợp, lắp đặt đúng cách, đảm bảo hiệu quả và độ bền cho hệ thống.
Mặt bích là gì?
Mặt bích là sản phẩm cơ khí có dạng đĩa tròn, thường có lỗ ở giữa, làm từ thép, inox (thép không gỉ), đồng, gang hoặc nhựa, được lắp vào đầu ống bằng cách ép, ren hoặc hàn.
Vai trò chính của mặt bích là tạo ra mặt phẳng để kết nối các ống dẫn, chi tiết, thiết bị hay van bằng bu lông, đai ốc, tạo nên một hệ thống hoàn chỉnh, chắc chắn, kín khít, không bị rò rỉ.
Ngoài ra, mặt bích cũng được sử dụng để ngắt dòng chảy hệ thống đường ống để bảo trì, sửa chữa, vệ sinh dễ dàng, thuận tiện hơn.
Cấu tạo của mặt bích
Mỗi loại mặt bích có cấu tạo, kiểu dáng riêng biệt. Tuy nhiên, một mặt bích điển hình thường gồm các bộ phận sau:
- Phần thân: Có dạng hình tròn với đường kính và độ dày nhất định, tuân theo các tiêu chuẩn quốc tế.
- Lỗ bắt bu lông: Các lỗ tròn được khoang trên thân mặt bích để lắp bu lông.
Vật liệu sản xuất mặt bích
Mặt bích được sản xuất từ nhiều vật liệu khác nhau, mỗi loại phù hợp với những môi trường, điều kiện làm việc khác nhau:
- Mặt bích gang: Dùng trong các hệ thống nước cấp, thoát nước và hệ thống nhiệt lạnh.
- Mặt bích thép: Có độ bền cao, chịu được áp lực lớn, dùng trong công nghiệp dầu khí, hóa chất.
- Mặt bích inox: Chống ăn mòn tốt, dùng trong môi trường khắc nghiệt như nước biển, hóa chất ăn mòn.
- Mặt bích nhựa: Dùng cho hệ thống nước sạch, hóa chất nhẹ, áp lực thấp, có trọng lượng nhẹ, dễ lắp đặt.
Các loại mặt bích phổ biến, thông dụng
Dưới đây là các loại mặt bích thông dụng trên thị trường, và được sử dụng nhiều trong các hệ thống đường ống công nghiệp.
Các loại mặt bích thông dụng
Dưới đây là các loại mặt bích thông dụng trên thị trường, và được sử dụng nhiều trong các hệ thống đường ống công nghiệp.
Mặt bích phẳng (FF – Flat Face Flange)
Mặt bích phẳng là loại mặt bích có bề mặt đều, độ dày bằng nhau, không có phần đệm, phần gờ nhô lên ở bề mặt. Mặt bích FF phẳng chỉ được sử dụng trong các hệ thống ống có áp suất thấp, sử dụng để kết nối với các phụ kiện khác như mặt bích đối tiếp, khớp nối mặt bích.
Mặt bích mù (BF – Blind Flange)
Mặt bích mù là loại mặt bích không có lỗ ở phần tâm mặt bích. Có thể là loại mặt bích RF, hoặc mặt bích FF, hoặc là các loại mặt bích khác.
Thông thường, mặt bích mù được sử dụng để ngắt kết nối đường ống để sửa chữa, bảo trì, hoặc dùng để cắt hệ thống đường ống ở cuối đường ống hay các đường ống không còn sử dụng nữa.
Mặt bích ren (TF – Threaded Flange)
Mặt bích ren là loại mặt bích phần ren được dùng để kết nối với hệ thống đường ống. Mặt bích sẽ có phần ren ở phía trong, còn ống có phần ren ở phía ngoài.
Do mối ghép ren khá yếu và dễ rò rỉ khi phải chịu áp lực cao nên mặt bích ren chỉ được dùng cho hệ thống có đường ống nhỏ, sử dụng ở khu vực dễ cháy, không thể hàn.
Khi sử dụng mặt bích ren, cần lưu ý đến độ dày thành ống: thành ống dày giúp dễ dàng gia công bước ren mà không làm mỏng ống gây đứt gãy vị trí nối ren với mặt bích.
Mặt bích nâng lên (RF – Raised Face Flange)
Mặt bích nâng lên (Raised Face Flange) là loại mặt bích có phần gờ nhô lên ở bề mặt phía bên trong các lỗ bắt vít. Mặt bích RF được sử dụng phổ biến trong các nhà máy chế biến công nghiệp, chúng đa dạng về chất liệu, áp suất chịu đựng cũng như tuân theo nhiều tiêu chuẩn kỹ thuật khác nhau.
Mặt bích kiểu vòng (RTJ – Ring Type Joint Flange)
Mặt bích kiểu vòng là mặt bích có các rãnh được cắt trên bề mặt. Khi siết chặt bu lông thì các miếng đệm giữa mặt bích sẽ nén và chén vào trong các rảnh, làm kính mặt bích.
Mặt bích kiểu vòng được bịt kín bằng cách sử dụng các tấm đệm RTJ có kiểu dàng và hình dạng khác nhau (R, RX, BX), trong đó, phổ biến nhất là kiểu R có hình dạng bát giác. Hiện nay, loại mặt bích này được dùng trong các ứng dụng yêu cầu áp suất cao (600 trở lên), nhiệt độ cao trên 400°C.
Mặt bích lỏng (LJ – Lap Joint Flange)
Mặt bích lỏng được dùng kèm với đoạn ống Stub End hàn trực tiếp với ống dẫn, được giữ cố định bằng mặt bích LJ. Thiết kế của mặt bích LJ có thể trượt trên đường ống hoặc xoay quanh ống Stub End để có thể điều chỉnh hướng ống trong quá trình lắp đặt.
Do chỉ được gắn bên ngoài, không tiếp xúc với chất lỏng hoặc các chất bên trong hệ thống ống (Stub End tiếp xúc) nên mặt bích Lap Joint thường được làm bằng các loại thép carbon rẻ tiền để tiết kiệm. Thay vào đó, người dùng phải sử dụng Stub End chất lượng, có khả năng chống ăn mòn tốt.
Mặt bích hàn cổ (WN – Weld Neck Flange)
Mặt bích hàn cổ là loại mặt bích có cổ, phần cổ được hàn với đầu ống dẫn hoặc các phụ kiện fitting bằng phương pháp hàn chữ V vát mép (butt weld).
Mặt bích có thiết kế chắc chắn và giúp giảm áp suất tập trung, do vậy chúng được sử dụng ở những ứng dụng quan trọng, những hệ thống đường ống áp lực cao.
Mặt bích hàn bọc đúc (SW – Socket Weld Flange)
Mặt bích hàn bọc đúc là loại mặt bích kết nối với hệ thống đường ống bằng mối hàn ở một phía duy nhất. Khác với mặt bích hàn cổ, ống sẽ được đưa vào bên trong mặt bích hàn bọc đúc cho đến khi đầu ống cách phần bọc đúc của mặt bích một khoảng vừa đủ, mối hàn điền đẩy được tiến hành ở phần tiếp xúc bên ngoài mặt bích và phần thân ống. Mặt bích này cũng không sử dụng để kết nối trực tiếp với phụ kiện fitting như Weld Neck Flange.
Hiện nay, mặt bích hàn bọc đúc được ứng dụng trong các hệ thống đường ống công nghiệp có đường ống nhỏ nhưng lại có áp lực định mức cao.
Mặt bích hàn trượt (SO – Slip-On Flange)
Mặt bích hàn trượt loại mặt bích kết nối với hệ thống đường ống bằng cách hàn cả bên trong và bề ngoài mặt bích. Mối hàn điền đầy mặt ngoài được thực hiện ở phần tiếp xúc bên ngoài mặt bích và phân thân ống. Mối hàn điền đầy mặt trong được thực hiện ở phần tiếp xúc bên trong mặt bích và đầu ống.
Mặt bích hàn trượt có cấu trúc tương tự như mặt bích hàn bọc đúc, tuy nhiên chúng sẽ không có phần bọc đúc ở bên trong như Socket Weld Flange, đồng thời, đường kính bên trong mặt bích sẽ lớn hơn để mặt bích dễ dàng trước trên đường ống.
Tiêu chuẩn sản xuất mặt bích
Để mặt bích tương thích với ống dẫn và đảm bảo được chất lượng, mặt bích được sản xuất theo các tiêu chuẩn quốc tế như sau:
- Tiêu chuẩn ANSI: American National Standards Institute
- Tiêu chuẩn JIS: Japanese Industrial Standards
- Tiêu chuẩn DIN: Deutsches Institut für Normung
Mỗi tiêu chuẩn quy định kích thước, áp suất, vật liệu và các thông số kỹ thuật khác nhau.
Cách lựa chọn mặt bích phù hợp
Để hệ thống đường ống hoạt động ổn định, đảm bảo, không bị rò rĩ, cần lựa chọn mặt bích phù hợp với hệ thống.
Chọn mặt bích cần quan tâm đến các yếu tố sau đây:
- Môi chất: Xác định thể trạng của các chất cấn vận chuyển trong hệ thống ống (chất lỏng, chất khí).
- Áp suất & nhiệt độ: Xác định áp suất làm việc và nhiệt độ nơi lắp đặt hệ thống đường ống.
- Vật liệu: Xác định vật liệu của đường ống, đảm bảo ống và mặt bích cùng loại vật liệu.
- Kích thước: Xác định kích thước ống inox để chọn mặt bích có kích thước phù hợp.
Hiểu rõ mặt bích là gì, cấu tạo, tiêu chuẩn, các loại mặt bích thông dụng cũng như cách lựa chọn mặt bích phù hợp giúp sử dụng mặt bích hiệu quả, đảm bảo an toàn, độ bền của hệ thống. Nếu cần mua hoặc gia công mặt bích inox theo yêu cầu, liên hệ Gia Công Thanh Phát qua hotline 0964.192.715 để được tư vấn, phục vụ.
